Σοφία Καλογρίδη, σχολική σύμβουλος ΠΕ

Οι τάξεις υποδοχής (ΤΥ) αποτελούν βασικό εκπαιδευτικό θεσμό για τη μαθησιακή και κοινωνική ένταξη στο σχολείο των μαθητών που προέρχονται από κοινωνικά ευάλωτες ομάδες. Οι τάξεις υποδοχής ιδρύθηκαν το 1980 με το ΦΕΚ 1105 (τ.Β’/4.11.1980) και η φοίτηση σε αυτές αφορούσε κυρίως τους Τσιγγάνους και τους παλιννοστούντες μαθητές. Στο διάστημα που μεσολάβησε από το 1980 το νομοθετικό πλαίσιο για τις ΤΥ τροποποιήθηκε αρκετές φορές.

Ο νόμος 3879/2010 εισήγαγε τον θεσμό των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας με στόχο «την ισότιμη ένταξη όλων των μαθητών στο εκπαιδευτικό σύστημα μέσω της λειτουργίας υποστηρικτικών δράσεων για τη βελτίωση της μαθησιακής επίδοσης, όπως η λειτουργία των τάξεων υποδοχής...».

Στο πλαίσιο αυτό η ίδρυση μιας τάξης υποδοχής προϋπέθετε την ένταξη του σχολείου σε ζώνη εκπαιδευτικής προτεραιότητας με συγκεκριμένα κριτήρια. Η έλευση όμως των προσφύγων μαθητών δημιούργησε μεγάλες ανάγκες φοίτησης αλλόγλωσσων μαθητών στις ΤΥ και έτσι από τη σχολική χρονιά 2016 - 2017 δόθηκε η δυνατότητα σε όλα τα δημοτικά σχολεία, στα οποία φοιτούν μαθητές από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες να ιδρύσουν τάξεις υποδοχής¹ ώστε οι μαθητές αυτοί να ενταχθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα και να ολοκληρώσουν με επιτυχία τη φοίτησή τους.

Ο στόχος είναι η μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης του σχολείου μαθητών/τριων που προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και μαθητών/τριών με πολιτισμικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες· η βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων κυρίως στον γραμματισμό, αλλά και στον αριθμητικό εγγραμματισμό και επιπλέον σε συμπληρωματικά αντικείμενα, ώστε αυτοί να καταστούν ικανοί να αντεπεξέλθουν στο πρόγραμμα σπουδών τους και να παραμείνουν στο εκπαιδευτικό σύστημα ολοκληρώνοντας τις σπουδές τους».

Η οργάνωση και η λειτουργία των Τάξεων Υποδοχής

Για τη φοίτηση στις ΤΥ ΖΕΠ χρειάζεται η διεξαγωγή διαπιστωτικών τεστ, με τα οποία ανιχνεύεται το επίπεδο ελληνομάθειας των μαθητών που έχει προταθεί από τους εκπαιδευτικούς να φοιτήσουν σ’ αυτές. Χρειάζονται ακόμα η ενυπόγραφη δήλωση του γονέα ή κηδεμόνα ότι επιθυμεί να παρακολουθήσει το παιδί του την ΤΥ, καθώς και απόφαση του συλλόγου διδασκόντων για το ποιοι μαθητές θα φοιτήσουν σε ΤΥ. Η διεξαγωγή των διαπιστωτικών τεστ γίνεται από τους εκπαιδευτικούς σε συνεργασία με τον οικείο σχολικό σύμβουλο.

Το Εβδομαδιαίο Ωρολόγιο Πρόγραμμα (ΕΩΠ) των ΤΥ καταρτίζεται από τον σύλλογο διδασκόντων με την καθοδήγηση του σχολικού συμβούλου και υποβάλλεται για έγκριση σ’ αυτόν. Το πρόγραμμα των ΤΥ ΖΕΠ είναι οργανωμένο σε δύο κύκλους που εντάσσονται μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου. Ο πρώτος κύκλος είναι οι ΤΥ (Ι) και ο δεύτερος κύκλος είναι οι ΤΥ (ΙΙ).

1. ΣτιςΤΥ Ι ΖΕΠ φοιτούν μαθητές με ελάχιστη ή μηδενική γνώση της ελληνικής γλώσσας και η φοίτηση διαρκεί ένα διδακτικό έτος με δυνατότητα επέκτασης για μαθητές που πιθανώς αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες και θα το χρειαστούν. Στις τάξεις αυτές οι μαθητές παρακολουθούν εντατικό πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Ωστόσο, στο πλαίσιο της ομαλής ένταξης των μαθητών στο σχολείο, οι μαθητές παρακολουθούν και μαθήματα στην κανονική τους τάξη, όπως:

* Εικαστικά.

* Φυσική Αγωγή.

* Μουσική.

* Ξένη Γλώσσα ή και άλλο μάθημα, σύμφωνα με απόφαση του συλλόγου διδασκόντων και σε συνεργασία με τον οικείο σχολικό σύμβουλο.

2. ΣτιςΤΥ II ΖΕΠ φοιτούν μαθητές με μέτριο επίπεδο ελληνομάθειας, που δυσκολεύονται στην παρακολούθηση των μαθημάτων στην κανονική τάξη. Οι μαθητές που φοιτούν στις ΤΥ ΙΙ, ανάλογα με τις δυσκολίες τους, μπορούν να υποστηριχθούν και σε άλλα μαθήματα εκτός από την ελληνική γλώσσα (π.χ. Μαθηματικά).

Η υποστήριξη παρέχεται είτε εκτός τάξης είτε μέσα στην τάξη τους με παράλληλη διδασκαλία από δεύτερο εκπαιδευτικό. Η δεύτερη δυνατότητα, δηλαδή να υποστηρίζονται μέσα στη σχολική τάξη, κρίνεται προσφορότερη για την ένταξη των μαθητών². Η φοίτηση στις τάξεις υποδοχής ΙΙ μπορεί να διαρκέσει έως και τρία σχολικά έτη.

Εκπαιδευτικό υλικό και μεθοδολογία διδασκαλίας στις ΤΥ

Είναι γεγονός ότι υπάρχει μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών υλικών για την υποστήριξη των αλλόγλωσσων μαθητών, μέρος του οποίου είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (www.iep.edu.gr), όπως:

* «Οι πατημασιές».

* «Πού είναι ο Φασαρίας;».

* «Πάμε στην Αγορά;».

* «Καλό ταξίδι».

* Η σειρά «Γεια σας: 1, 2, 3, 4³» κ.ά.

Οι εκπαιδευτικοί των ΤΥ αξιοποιούν όμως και παραμύθια, παιδικά βιβλία, λεξικά ελληνικά και ξένων γλωσσών (ανάλογα με τις χώρες προέλευσης των μαθητών τους), διάφορα βιβλία από τις βιβλιοθήκες των σχολείων (π.χ.: Έλα να γράψουμε, ΟΕΔΒ, 1990) και διαμορφώνουν δικό τους διδακτικό υλικό ανάλογα με τις ανάγκες των μαθητών της τάξης τους

1 Η ίδρυση ΤΥ ΖΕΠ έχει ενταχθεί στο συγχρηματοδοτούμενο έργο από την Ευρωπαϊκή Ένωση/ΕΚΤ του ΕΣΠΑ 2014-2020 και το Ελληνικό Δημόσιο: «Ένταξη Ευάλωτων Κοινωνικών Ομάδων (ΕΚΟ) στα ΔΣ-ΤΥ».

2 «Το παρόν και το Μέλλον των ΤΥ». Επιχειρησιακό πρόγραμμα: Εκπαίδευση και ΔΒΜ (ΕΣΠΑ 2007 - 2013). Πράξη: «Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών»

3 Για τις ΤΥ επίσημα στα σχολεία διανέμεται η σειρά «Γεια σας» και τα αντίστοιχα λεξικά

4 «Το παρόν και το Μέλλον των ΤΥ». Επιχειρησιακό πρόγραμμα: Εκπαίδευση και ΔΒΜ (ΕΣΠΑ 2007 - 2013). Πράξη: «Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών»

5 Με το σημερινό πλαίσιο την ευθύνη της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών των ΤΥ έχει ο σχολικός σύμβουλος. Οι δυνατότητες όμως ουσιαστικής επιμόρφωσης σ’ ένα πρόγραμμα διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης ξένης γλώσσας είναι ελάχιστες, κυρίως λόγω έλλειψης χρόνου.

6 Π.χ. να έχει φύγει από τη χώρα του, τους παππούδες του, το σχολείο του, τους φίλους του κ.λπ.